1. Τι είναι η δυσλεξία;
Δυσλεξία είναι μια ειδική μαθησιακή δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου (ανάγνωση, γραφή και ορθογραφία), δυσανάλογη του δείκτη νοημοσύνης του παιδιού, ο οποίος κυμαίνεται σε μέσο ή ανώτερο επίπεδο. Συχνά, στα παιδιά με δυσλεξία συνυπάρχουν και άλλες μαθησιακές δυσκολίες, όπως η δυσγραφία, η δυσαριθμησία (δυσκολία στην κατάκτηση μαθησιακών εννοιών και δεξιοτήτων), η διαταραχή ελλειματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (ΔΕΠ και ΔΕΠ/Υ αντίστοιχα), καθώς και δυσκολίες στη μνήμη, την ακουστική και οπτική αντίληψη.
2. Τι δεν είναι δυσλεξία;
Η δυσλεξία δεν είναι μια μορφή ασθένειας και δε συνδέεται με:
εγκεφαλικές βλάβες
σοβαρές ελλείψεις στη νοητική ικανότητα
αισθητηριακές διαταραχες
ελλιπή σχολική εκπαίδευση
δυσμενές οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον
πρωτογενείς ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες.
3. Τι την προκαλεί;
Ακόμα υπάρχουν πολλά αναπάντητα κομμάτια σε αυτή την ερώτηση. Το μόνο που γνωρίζουμε με σιγουριά είναι ότι τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο, με αποτέλεσμα η δυσλεξία συχνά να είναι κληρονομική και αρκετά μέλη της ίδιας οικογένειας να παρουσιάζουν παρόμοιες δυσκολίες. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις έρευνες, 20 - 40% των παιδιών με ένα δυσλεξικό γονέα, θα εμφανίσουν και τα ίδια δυσλεξία ενώ το ποσοστό ανεβαίνει σε 30 - 50% για τα αδέλφια των παιδιών με δυσλεξία. Εκτός όμως από την κληρονομικότητα, υπάρχουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της δυσλεξίας, όπως έχει καταφανεί μεσά από μελέτες με μονοζυγωτικούς διδύμους.
4. Ποιες είναι οι πρώιμες ενδείξεις;
Τα περισσότερα παιδιά με δυσλεξία δεν παρουσιάζουν εμφανεις δυσκολίες πριν την είσοδο τους στο δημοτικό σχολείο. Ωστόσο, κατά την προσχολική ηλικία αρκετά από αυτά δυσκολεύονται, σε ήπιο ή εντονότερο βαθμό, στα εξής:
Να επαναλαμβάνουν εύκολα παιδικά τραγουδάκια
Να μαθαίνουν και να θυμούνται τις φωνές των γραμμάτων
Να αναγνωρίζουν και να γράφουν το όνομά τους
Να ανταποκρίνονται καλά σε ασκήσεις φωνολογικής ενημερότητας (π.χ. με ποια φωνούλα ξεκινάει και τελειώνει μια λέξη, ποιηματάκια με ομοιοκαταληξία κ.α.)
Να βρίσκουν την κατάλληλη λέξη για να εκφράσουν αυτό που θέλουν, αντικαθιστώντας την συχνά με αντωνυμίες (αυτό, εκείνο)
Να ακολουθούν οδηγίες
Να κόβουν με το ψαλίδι και να κρατάνε σωστά το μολύβι
Να κατακτήσουν έννοιες χρονικού προσανατολισμού (αύριο, χτες, μέρες, μήνες, εποχές) και χωρικού προσανατολισμού (πάνω - κάτω, δεξιά -αριστερά)
5. Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσλεξίας;
Οι δυσκολίες των παιδιών με δυσλεξία είναι συνήθως πολυδιάστατες και παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Ωστόσο, ακόμη και το ίδιο δυσλεξικό άτομο μπορεί να παρουσιάζει διαφορετική εικόνα ανάλογα με τη μέρα, με τα συμπτώματα συνήθως να επιδεινώνονται σε συνθήκες άγχους και πίεσης χρόνου.
Τα βασικά συμπτώματα συνοψίζονται στα εξής:
Δυσκολίες στην ανάγνωση
Κάνει πολλά αναγνωστικά λάθη σε επίπεδο φθόγγων, συλλαβών και λέξεων,
[endif]Μαντεύει λέξεις
Αντικαθιστά λέξεις με σημασιολογικά παρεμφερείς (π.χ. καρέκλα αντί για πολυθρόνα
Διαβάζει αργά ή/και διστακτικά
Χάνει τη σειρά
Δεν τηρεί τα σημεία στίξης
Δεν κατανοεί πάντα αυτά που διαβάζει
Δυσκολίες στη γραφή και την ορθογραφία:
Έχει αργό ρυθμό γραφής
Παραλείπει, αντικαθιστά, αντιμεταθέτει, προσθέτει γραφημάτα, συλλαβές ή/και λέξεις
Δεν τηρεί συστηματικά τους κανόνες γραφής
Κάνει λάθη καθρεπτικής μορφής
Δυσκολεύεται να εφαρμόσει τους γραμματικούς κανόνες που γνωρίζει, ιδιαίτερα στην ελεύθερη γραφή
Δε γνωρίζει την ορθογραφία απλών και καθημερινών λέξεων
Γράφει με διαφορετικούς τρόπους την ίδια λέξη, ακόμη κι εντός του ίδιου κειμένου
Δυσκολίες στη γραπτή έκφραση
Χρησιμοποιεί κυρίως παρατακτική σύνδεση και απλό λεξιλόγιο
Τα κείμενα του είναι φτωχά, σχεδόν τηλεγραφικά, χωρίς να αναπτύσσει τις ιδέες του
Κάνει αρκετά μορφοσυντακτικά λάθη
Δυσκολεύεται να οργανώσει και να δομήσει το κείμενο του
6. Πώς γίνεται η διάγνωση της δυσλεξίας;
Η αξιολόγηση του παιδιού με δυσλεξία διεξάγεται από διεπιστημονική ομάδα στα πλαίσια των αρμόδιων κρατικών φορέων ενώ η επίσημη διάγνωση αποφεύγεται να δίνεται σε παιδιά μικρότερα των 7 ετων.
7. Θεραπεύεται η δυσλεξία;
Η δυσλεξία δε "θεραπεύεται" στην πραγματικότητα, καθώς είναι μία χρόνια διαταραχή. Το δυσλεξικό παιδί θα συνεχίσει τη ζωή του ως δυσλεξικός ενήλικας. Παρόλα αυτά, η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική καθώς με τα κατάλληλα εργαλεία και τα εξατομικευμένα προγράμματα παρέμβασης, τα παιδιά με δυσλεξία προσαρμόζονται εμφανώς καλύτερα στη μαθησιακή διαδικασία, μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, διδάσκονται γνωστικές και μεταγνωστικές στρατηγικές και ενισχύονται σημαντικά στους τομείς που υστερούν. Επίσης, είναι πολύ σημαντική η στενή συνεργασία μεταξύ των ειδικών, του οικογενειακού και του σχολικού περιβάλλοντος.
8. Έχουν τα αγόρια περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν δυσλεξία σε σχέση με τα κορίτσια;
Παρότι παλαιότερα φαινόταν ότι περισσότερα αγόρια είχαν δυσλεξία σε σχέση με τα κορίτσια, η σύγχρονη έρευνα τονίζει ότι τα ποσοστά είναι παρόμοια για τα δύο φύλα. Η διαφορά έγκειται στο ότι περισσότερα αγόρια λαμβάνουν τη διάγνωση της δυσλεξίας, καθώς συχνά παρουσιάζουν και προβλήματα στη συμπεριφορά εξαιτίας των μαθησιακών τους δυσκολιών σε αντίθεση με τα κορίτσια που τείνουν να αποκρύπτουν τις ανάλογες δυσκολίες.
9. Υπάρχουν σήμερα περισσότερα δυσλεξικά άτομα σε σχέση με το παρελθόν;
Σύμφωνα με τους ειδικούς δεν υπάρχουν σήμερα περισσότεροι δυσλεξικοί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι περισσότερα άτομα με δυσλεξία λαμβάνουν επίσημη διάγνωση από τους αρμόδιους φορείς.
Πηγές
https://www.dyslexia.gr/
https://dyslexiaida.org
http://www.bdadyslexia.org.uk
http://www.american-dyslexia-association.com
http://www.eda-info.eu
http://dyslexia.yale.edu
http://www.speld-sa.org.au
https://ethnomed.org